Ο Παπάδος Λεσβου

 

«Κωμόπολις εκ των αρίστων και πλουσιωτέρων της περιφερείας (…) παράγει έλαιον και διάφορα οπωρικά», αναφέρει για τον Παπάδο ο ιστορικός της Λέσβου Οικονόμος Σταύρος Τάξης το 1909.

Ο Παπάδος είναι ένα από τα μεγαλύτερα χωριά της Γέρας και το πιο κοντινό στο λιμάνι του Περάματος. Στις γραπτές πηγές αναφέρεται από τον 17ο αιώνα. Σύμφωνα με την παράδοση, στη θέση του σημερινού ναού του Ταξιάρχη υπήρχε παλιότερα άλλος, μικρότερος ναός, καθολικό ενός μοναστηριού, από τους μοναχούς του οποίου πήρε το χωριό το όνομά του. Ο σημερινός μεγαλοπρεπής ναός χτίστηκε το 1836 από τον γνωστό μάστορα Στρατήγη Καρέκο.

Στα 1850 αναφέρεται ότι ο Παπάδος είχε διακόσια περίπου σπίτια, ενώ το 1909 τετρακόσιες ογδόντα οικογένειες. Το 1882 αναφέρεται πληθυσμός 1.200 κατοίκων και το 1928 απογράφονται 1.300.

Πυκνοί ελαιώνες τριγυρίζουν ακόμη σήμερα το χωριό, που προφανώς είχε παράδοση αιώνων στην ελαιοκαλλιέργεια και στην παραγωγή λαδιού. Εύλογα, λοιπόν, ο Παπάδος βρέθηκε να πρωτοστατεί στην εισαγωγή της ατμοκίνησης και στη βιομηχανοποίηση της παραγωγής. Στις αρχές του 20ού αιώνα, στο χωριό λειτουργούσαν τουλάχιστον πέντε ελαιοτριβεία. Επιπλέον, η εγγύτητα με το λιμάνι του Περάματος διευκόλυνε τη συμμετοχή των κατοίκων του στην έντονη εμπορική δραστηριότητα της εποχής.

Ο πλούτος που συγκεντρώθηκε και οι εμπειρίες από τα ταξίδια στο εξωτερικό για σπουδές και για εμπόριο, αποτυπώθηκαν στα εντυπωσιακά αρχοντικά που χτίστηκαν τότε στον Παπάδο, χαρακτηριστικά δείγματα της εκλεκτικιστικής αρχιτεκτονικής που κυριάρχησε στη Λέσβο. Πολλά διατηρούνται ακόμη σήμερα, κάνοντας τον Παπάδο ένα από τα πιο όμορφα χωριά του νησιού και μάρτυρα της ευμάρειας και της αισθητικής εκείνης της μοναδικής ιστορικής περιόδου.

Η οικογένεια Βρανά και το ελαιοτριβείο της πρωταγωνίστησαν στη ζωή του τόπου, επηρεάζοντας με τις επιλογές και τις δραστηριότητές τους την οικονομία και την κοινωνία του.