Δουλειά & Μηχανή
η μπατή και το μπασκί, το χαμούρι κι η αμούρη
Ο τυχαίος επισκέπτης του ελαιοτριβείου την ώρα της δουλειάς θ’ απόμενε αμήχανος, με τις αισθήσεις του ηττημένες από ερεθίσματα έντονα εικόνες, μυρωδιές, θορύβους και τον νου μπερδεμένο από κουβέντες ακατάληπτες. Κάθε χώρος δουλειάς αναπτύσσει με τον καιρό μια δική του «γλώσσα», μια αργκό, ακόμη κι αν πρόκειται απλά για τη χρήση κοινών λέξεων σε απρόσμενα συμφραζόμενα. Στα λιοτρίβια της Λέσβου αναπτύχθηκε μια ιδιαίτερη ορολογία, με λέξεις που η εξακρίβωση της προέλευσής τους θα είχε ενδιαφέρον. Αρκούμαστε εδώ σε ένα απάνθισμα από αυτές και στην παράθεση της ερμηνείας τους. •...
διαδικασία εργασιών ελαιοτριβείου
η συγκομιδή Μετά τη «Μεγάλη Καμάδα» του 1850, τη συνακόλουθη καταστροφή των καλλιεργειών και την επέκταση της μονοκαλλιέργειας με μαζική εισαγωγή και φύτευση ριζών, δύο ήταν (και παραμένουν) οι βασικές ποικιλίες της ελιάς που έδιναν λάδι στη Λέσβο: η κολοβή, γνωστή και ως μυτιληνιά, βαλάνα, βαλανολιά ή μηλολιά, και η αδραμυττινή, γνωστή και ως αϊβαλιώτικη ή φραγκολιά. Οι καρποί συλλέγονταν από τον Νοέμβριο και μετά. Γέμιζαν οι ελαιώνες του νησιού με κόσμο, τους ραβδιστάδες και τις μαζώχτρες. Τα δέντρα ραβδίζονταν, οι ελιές σκορπίζονταν στο έδαφος και οι γυναίκες τις...
από το δέντρο στη «μηχανή»
Η ίδρυση μηχανοκίνητων ελαιοτριβείων προκάλεσε τομή στην ιστορία του ελληνικού λαδιού. Σε σχέση με την υποδομή των παλιών, χειροκίνητων, ζωοκίνητων ή υδροκίνητων, ελαιόμυλων, η ατμομηχανή και τα μέσα υποστήριξης της λειτουργίας της –λεβητοστάσιο, καμινάδα, αποθήκη καύσιμης ύλης, τροχαλίες, ιμάντες κ.ο.κ.– απαιτούσαν μεγαλύτερους χώρους, πιο σύνθετες κατασκευές, περισσότερο και πιο εξειδικευμένο προσωπικό. Σε αντάλλαγμα, επιτάχυναν την παραγωγή, με αποτέλεσμα να μειωθεί σημαντικά ο χρόνος παραμονής του ελαιοκάρπου στην αποθήκη και, άρα, ο κίνδυνος ανάπτυξης υψηλής οξύτητας στο παραγόμενο λάδι και να υπερδεκαπλασιαστεί η ποσότητα των ελιών που αλέθονταν, σε σχέση...
