H ιστορία

Ο Οδηγός αυτός επιχειρεί να παρουσιάσει τους χώρους και τις εκθέσεις του Μουσείου-Ελαιοτριβείου Βρανά και να σκιαγραφήσει τα ιστορικά συμφραζόμενα της μηχανοκίνητης ελαιουργίας στη Λέσβο.
Το Ελαιοτριβείο Βρανά ιδρύθηκε το 1887 και διέκοψε τη λειτουργία του στις αρχές της δεκαετίας του 1970. Ήταν ένα από τα πρώτα ατμοκίνητα εργοστάσια της Λέσβου και ανήκε στην οικογένεια της μητέρας του ποιητή Οδυσσέα Ελύτη.
Το 1999 αγοράστηκε από μέλη της πολιτιστικής, αστικής, μη κερδοσκοπικής εταιρείας Αρχιπέλαγος, τα οποία το παραχώρησαν στην εταιρεία για να γίνει μουσείο και χώρος πολιτισμού. Οι εργασίες αποκατάστασης ξεκίνησαν το 2005 και κράτησαν τέσσερα περίπου χρόνια.
Το Μουσείο-Ελαιοτριβείο Βρανά εγκαινιάστηκε το καλοκαίρι του 2009. Στους χώρους του παρουσιάζονται τα στάδια και τα μέσα της μηχανοκίνητης ελαιουργίας και μέρος του σπάνιου αρχειακού υλικού που ανασύρθηκε από τα ερείπια του εργοστασίου. Παράλληλα, λειτουργούν δύο ξεχωριστές μόνιμες εκθέσεις. Η έκθεση «Ματιές σ’ ένα μνημείο» περιλαμβάνει έργα σύγχρονων καλλιτεχνών εμπνευσμένα από το ελαιοτριβείο. Η έκθεση «Η Λέσβος του Ελύτη» παρουσιάζει τους ιδιαίτερους δεσμούς της ζωής και του έργου του μεγάλου ποιητή με τη γενέτειρα των γονιών του, στον πιο κατάλληλο χώρο: στο λιοτρίβι του παππού του. Το Μουσείο-Ελαιοτριβείο Βρανά είναι ένας πολύπλευρος χώρος πολιτισμού. Μέσα από τις εγκαταστάσεις και τα αρχεία του, προβάλλει η οικονομία και η κοινωνία του Παπάδου, της Γέρας και της Λέσβου στο γύρισμα του 19ου προς τον 20ό αιώνα, καθώς και η τεχνολογία των μηχανών, που προκάλεσε επανάσταση σε πολλούς τομείς της παραγωγής και στο σύνολο της ζωής των ανθρώπων. Με τη φιλοξενία ποικίλων εκδηλώσεων, το Μουσείο καλλιεργεί έναν δυναμικό διάλογο με τη σύγχρονη καλλιτεχνική δημιουργία και παγιώνει μια σχέση οικειότητας και διαρκούς επικοινωνίας με το κοινό.
Το Μουσείο-Ελαιοτριβείο Βρανά είναι ένα μουσείο μνήμης και τιμής. Για τους πρωτεργάτες της εκβιομηχάνισης, ιδιοκτήτες, εργάτες και μηχανικούς. Για τις μέρες που η ζωή ήταν αλλιώς, τότε που η μπουρού σφύριζε, το φουγάρο κάπνιζε, η πυρήνα μύριζε, το λάδι ησύχαζε μέσα στα πιθάρια. Για να βεβαιώνει διαρκώς, όπως κάθε μουσείο-μνημείο, ότι σταθερά τα παμπάλαια πράγματα μες τα τωρινά μας επιβιούν.