Απέναντι από την «καλή» λαδαποθήκη βρισκόταν η αποθήκη της πυρήνας. Εδώ συγκεντρωνόταν το κύριο υποπροϊόν της διαδικασίας της ελαιοπαραγωγής, η πυρήνα, που χρησίμευε ως καύσιμη ύλη για τον ατμολέβητα. Σήμερα στεγάζει το Πωλητήριο του Μουσείου. ...
Read More
Καθώς τα βασικά κτίσματα του συγκροτήματος διατάσσονται σε ένα ακανόνιστο Π, διαμορφώνεται μια μικρή εσωτερική αυλή, όπου δεσπόζει η στρογγυλή, περίτεχνη καμινάδα, ύψους 23 μέτρων. Η αξιοσημείωτη συμμετρία των όγκων των περιμετρικών κτισμάτων, το επιβλητικό φουγάρο, ο καθρέφτης της στέρνας, το πηγάδι, το ηλιακό ρολόι και τα δέντρα στήνουν ένα φιλόξενο σκηνικό, και συνάμα ένα ιδιότυπο εικαστικό πείραμα διαλόγου ανάμεσα στον χρόνο, το φως, τη σκιά και την αντανάκλαση. Απέναντι από την καμινάδα βρίσκεται η χαβούζα, μια ανοιχτή στέρνα διαστάσεων 9,40 μ. x 5,30 μ., που υδρευόταν από πηγές του βουνού και κάλυπτε τις ανάγκες του ελαιοτριβείου σε νερό. Στα δυτικά της, ένα ηλιακό ρολόι μετράει τον χρόνο με τον παλιό τρόπο, και πίσω της ένα πηγάδι κατεβαίνει 14 μέτρα μες στη γη. Δίπλα στη μεγάλη στέρνα, υπήρχε βρύση με ζεστό νερό, που έβγαινε από το εργοστάσιο. Εδώ έρχονταν οι γυναίκες από τα σπίτια της γειτονιάς για να προμηθευτούν ζεστό νερό για το πλύσιμο των ρούχων. Εδώ γινόταν τους καλοκαιρινούς μήνες και το ψήσιμο του σαπουνιού, από ντόπιο σαπωνοποιό....
Read More
Μεταξύ των δύο λαδαποθηκών και της αίθουσας παραγωγής , στέκει το μοναδικό διώροφο κτίσμα του συγκροτήματος . Η άνοδος στον όροφο γινόταν μέσω εξωτερικής σκάλας και στεγασμένου εξώστη, που δεν σώζονται. Το πάτωμα του ορόφου ήταν φτιαγμένο από μεγάλες ξύλινες τάβλες, τις οποίες υποβάσταζαν ξυλοδοκοί από ακατέργαστη ξυλεία. Στο εσωτερικό του ισογείου, δίπλα στην πόρτα που συνδέει τον χώρο αυτό με την αίθουσα παραγωγής , υπάρχουν δύο στέρνες για το πλύσιμο του ελαιοκάρπου. Στον όροφο σώζεται η οπή εισόδου της χοάνης από όπου έριχναν τις ελιές στον έναν από τους δύο ελαιόμυλους της αίθουσας παραγωγής. Σύμφωνα με μαρτυρίες, ο όροφος χρησίμευε ως ξηραντήριο σαπουνιού, αλλά και ως χώρος διαμονής των εργατών που έρχονταν από μακρινά χωριά για να εργαστούν στο ελαιοτριβείο όταν υπήρχε αυξημένη δουλειά. Η παραγωγή –μικρής μάλλον– ποσότητας σαπουνιού επιβεβαιώνεται και από την ύπαρξη δύο εγκιβωτισμένων σκαφών με εσωτερική επένδυση από λαμαρίνα και οπές στον πάτο τους. Σ’ αυτές γινόταν η παραγωγή του πολτού του σαπουνιού. Μέσα στις σκάφες βρέθηκαν, όπως προαναφέρθηκε, στοιβαγμένα και σκεπασμένα με πέτρες...
Read More
Απέναντι από την πλαϊνή πόρτα του λεβητοστασίου βρίσκεται το καφενείο. Με τζάκι, έναν μεγάλο πάγκο και δυο ξύλινους καναπέδες, συχνά και με μια αυτοσχέδια σόμπα στη μέση, το μικρό αυτό οίκημα εξυπηρετούσε πολλές ανάγκες. Εδώ μαζεύονταν το πρωί οι εργάτες για να πιουν καφέ, εδώ περίμεναν οι πελάτες του ελαιοτριβείου, εδώ φιλοξενούσαν τον ειδικό τεχνίτη σακοποιό, που ερχόταν από την Αγιάσο για να επισκευάσει τα τρίχινα τσουπιά των πιεστηρίων. Επιπλέον, εδώ κοιμόταν όλο τον χρόνο ο φύλακας του εργοστασίου. Είπε … ο Παναγιώτης Αυγουστής, γενν. 1948, γιος και εγγονός φυλάκων του Ελαιοτριβείου Βρανά Ο πατέρας μου δούλευε στο εργοστάσιο του Βρανά τουλάχιστον σαράντα-πέντε χρόνια. Προηγουμένως, δούλευε ο πατέρας του, κι εκείνος πήρε τη δουλειά του. Ήταν σε μόνιμη βάση, δώδεκα μήνες το χρόνο, κοιμόταν συνεχώς στο φυλάκιο μέσα και είχε την επίβλεψη όλων των χώρων του εργοστασίου, είτε οι αποθήκες ήταν αυτές, είτε το εργοστάσιο μέσα. ...
Read More
Το Ελαιοτριβείο Βρανά είχε τέσσερις αποθήκες ελαιολάδου. Η πρώτη είχε πρόσοψη στον δρόμο και λεγόταν η «καλή», αφού εδώ φυλάσσονταν τα καλύτερης ποιότητας λάδια, των μεγάλων παραγωγών-πελατών του ελαιοτριβείου. Σήμερα, στην αποθήκη αυτή έχει διαμορφωθεί ο χώρος υποδοχής του Μουσείου και, εκτός των αρχικών στοιχείων της (πιθάρια, βαρέλες κ.λπ.) που παρουσιάζονται in situ, εκτίθεται και μια σειρά από αντικείμενα αντιπροσωπευτικά της χρήσης και της εμπορίας του λαδιού και του ελαιοκάρπου. Οι άλλες τρεις λαδαποθήκες «έβλεπαν» στην αυλή. Οι δύο από αυτές είναι σχετικά χαμηλά κτήρια, με εξαιρετικά επιμελημένες τις πέτρινες πορτοσιές της εισόδου. Στη μεγαλύτερη το πάτωμα είναι στρωμένο με ακανόνιστο λιθόστρωτο (ντουσεμέ), ενώ στη μικρότερη με πατημένο χώμα. Αυτήν την τελευταία νοίκιαζε ο ιδιοκτήτης σε μεγάλους ελαιοκτηματίες της περιοχής, όπως στην οικογένεια Σουρλάγκα, με την οποία είχε συγγενική σχέση. Σε αυτήν παρουσιάζεται σήμερα η μόνιμη έκθεση με τίτλο «Η Λέσβος του Ελύτη». Επιπλέον, ως λαδαποθήκη χρησίμευε και ένας μικρός ισόγειος κεραμοσκεπής χώρος (χώρος 8), με έξι κιούπια, πιθανότατα μεταγενέστερη πρόχειρη προσθήκη για κάλυψη πρόσθετων αναγκών. Σήμερα φιλοξενεί τους...
Read More
Δίπλα στην αίθουσα παραγωγής βρίσκονται το μηχανοστάσιο και το λεβητοστάσιο, η «καρδιά» και ο «πνεύμονας» του ελαιοτριβείου. η ατμομηχανή Το μηχανοστάσιο ήταν ένας ζεστός και καθαρός χώρος. Εκεί, πάνω σε μια μεγάλη βάση από μαρμαρόπετρα από λατομείο του Καρυώνα, ήταν θρονιασμένη η ατμομηχανή. Πίσω της, ένας ξύλινος πάγκος με εργαλεία, και δίπλα, ο προθερμαντήρας του νερού. Όπως αναφέραμε παραπάνω, ο αρχικός εξοπλισμός του εργοστασίου κατασκευάστηκε στο Μηχανουργείο Λουκά και Καραμιτσόπουλου στη Μυτιλήνη. Εικάζεται ότι η πρώτη ατμομηχανή ήταν 14 ίππων. Το 1900, λίγα χρόνια μετά την έναρξη λειτουργίας του ελαιοτριβείου, ο Βρανάς παρήγγειλε νέα ατμομηχανή στο εργοστάσιο Ruston and Proctor. Θέλοντας να προλάβει να επωφεληθεί μιας καλής, όπως προμηνυόταν, συγκομιδής, απαίτησε η παραγγελία του να εκτελεστεί σε χρόνους που δεν επέτρεπαν στους Βρετανούς κατασκευαστές να ανταποκριθούν. Τότε, το Μηχανουργείο Λουκά και Καραμιτσόπουλου δεσμεύτηκε να κατασκευάσει εγκαίρως μια άρτια ατμομηχανή και, σε αντίθετη περίπτωση, να αποζημιώσει τον εργοστασιάρχη. Η κατασκευή ατμομηχανής στη Μυτιλήνη αποτελεί τεχνολογικό επίτευγμα για τα δεδομένα της εποχής και του νησιού, καθώς μόνο τα μεγάλα βιομηχανικά κέντρα...
Read More