admin | Μουσείο Βρανά

Αρχική » Posts by admin

Η εξέλιξη της ελαιοπαραγωγής

Η ελιά καλλιεργήθηκε στη Λέσβο από τους αρχαίους χρόνους. Τότε, βέβαια, η έμφαση ήταν στην αμπελοκαλλιέργεια και στην παραγωγή και διακίνηση του περίφημου λεσβίου οίνου. Η οικονομία του τόπου βασιζόταν στη γεωργία και την κτηνοτροφία, με σημαντικές παράλληλα επιδόσεις στο εμπόριο, χάρη στις δυνατότητες της γεωγραφικής θέσης του. Αναπτύχθηκε έτσι μια εύρωστη οικονομία, που με τη σειρά της παρείχε πρόσφορο πλαίσιο για πνευματική και καλλιτεχνική δημιουργία, με αποκορύφωμα τη γέννηση της λυρικής ποίησης. Η γενικότερη παρακμή του νησιού τη βυζαντινή περίοδο, όταν οι πειρατικές επιδρομές ανάγκασαν τους κατοίκους του να εγκαταλείψουν τα παράλια και να στραφούν στα ενδότερα και, άρα, την οικονομία τους να γίνει πιο εσωστρεφής, μπορούμε να εικάσουμε ότι περιόρισε την καλλιέργεια της ελιάς και την παραγωγή λαδιού στην κάλυψη τοπικών αναγκών και μόνο. Ο αυτοκαταναλωτικός χαρακτήρας της ελαιοπαραγωγής φαίνεται ότι διατηρήθηκε μέχρι και την πρώτη περίοδο της Τουρκοκρατίας. Η ελαιοκομική δραστηριότητα άρχισε να επεκτείνεται σημαντικά από τον 17ο αιώνα και μετά. Η ολοένα αυξανόμενη ζήτηση ελαιολάδου στο εσωτερικό της οθωμανικής αυτοκρατορίας, κυρίως στη μεγάλη αγορά της...

Posted in Τόπος & χρόνος

Το βιομηχανικό «θαύμα» στη Λέσβο

Και να μην ήθελαν, οι κάτοικοι της Λέσβου δεν θα μπορούσαν παρά να ασχοληθούν με το εμπόριο. Είναι η θέση του νησιού τέτοια, και οι ρότες που διαχρονικά ακολουθούσαν τα δρομολόγια των πλοίων που συνέδεαν Ανατολή με Δύση. Μετά την αξιοποίησή της ως κέντρου διαμετακομιστικού εμπορίου από τους Γατελούζους της Γένοβας για λίγο παραπάνω από εκατό χρόνια (1355-1462), ο Μωάμεθ ο Πορθητής προσάρτησε τη Λέσβο στη νεοσύστατη Οθωμανική Αυτοκρατορία το 1462. Οι ποικίλοι περιορισμοί που έθετε η οθωμανική διοίκηση στην οικονομία, με κυριότερο την επιβολή μονοπωλίου στη διακίνηση βασικών διατροφικών ειδών, σε συνδυασμό με τα φορολογικά βάρη, έβαλαν φρένο για μερικούς αιώνες στην εμπορική ανάπτυξη του νησιού. Η υπογραφή, όμως, της συνθήκης του Κιουτσούκ-Καϊναρτζή το 1774, μετά τον πρώτο μεγάλο ρωσοτουρκικό πόλεμο, έπνευσε ούριο άνεμο στα πανιά του διά θαλάσσης εμπορίου και οι Λέσβιοι επωφελήθηκαν για να ταξιδέψουν στα ασιατικά παράλια και στη Μαύρη Θάλασσα. Μεγαλύτερης σημασίας, όμως, για την ανάπτυξη του νησιού στάθηκαν οι εξελίξεις τον 19ο αιώνα. Η αγγλο-οθωμανική εμπορική συμφωνία το 1838 και το περίφημο Τανζιμάτ...

Posted in Τόπος & χρόνος

Η Λέσβος, η ελιά και η βιομηχανία

Τρία πράγματα σημάδεψαν την ιστορική πορεία και φυσιογνωμία της Λέσβου, τουλάχιστον έως τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα. Το ένα είναι η θέση της. Το άλλο, το δέσιμό της με τη Μικρά Ασία. Και, τέλος, η ελιά. Η θέση Στη Λέσβο σκόνταφταν οι μεγάλοι θαλασσινοί δρόμοι, που ένωναν Δύση με Ανατολή. Του κόσμου τα καλά διασταυρώνονταν στα λιμάνια της, σε ένα διαρκές πηγαινέλα ανάμεσα σε Ασία, Ευρώπη και Αφρική. Το εμπόριο έφερνε στους ανθρώπους της πλούτη, επαφή με νέες ιδέες, τεχνολογίες και επιχειρηματικές πρακτικές και τη λαχτάρα για έναν άλλο τρόπο ζωής και σκέψης. Το δέσιμο με τη Μικρά Ασία Τα εκρηκτικά γεωλογικά φαινόμενα που ξέκοψαν ένα κομμάτι από το δυτικό άκρο της ασιατικής ηπείρου και το έκαναν νησί δεν στάθηκαν αρκετά ώστε να διαχωριστεί η ιστορική πορεία των δύο τόπων. Ανάμεσά τους ένα αυλάκι θάλασσας όλο κι όλο, περισσότερο τους ένωνε παρά τους χώριζε. Άλλοτε πιο πυκνές, άλλοτε πιο αραιές, οι επαφές μεταξύ των κατοίκων των δύο παραλίων ήταν συνεχείς και αμοιβαία ανταποδοτικές. Στην αρχαιότητα τα παράλια του...

Posted in Δουλειά και μηχανή

η μπατή και το μπασκί, το χαμούρι κι η αμούρη

Ο τυχαίος επισκέπτης του ελαιοτριβείου την ώρα της δουλειάς θ’ απόμενε αμήχανος, με τις αισθήσεις του ηττημένες από ερεθίσματα έντονα εικόνες, μυρωδιές, θορύβους και τον νου μπερδεμένο από κουβέντες ακατάληπτες. Κάθε χώρος δουλειάς αναπτύσσει με τον καιρό μια δική του «γλώσσα», μια αργκό, ακόμη κι αν πρόκειται απλά για τη χρήση κοινών λέξεων σε απρόσμενα συμφραζόμενα. Στα λιοτρίβια της Λέσβου αναπτύχθηκε μια ιδιαίτερη ορολογία, με λέξεις που η εξακρίβωση της προέλευσής τους θα είχε ενδιαφέρον. Αρκούμαστε εδώ σε ένα απάνθισμα από αυτές και στην παράθεση της ερμηνείας τους. • αμούρη (η): το μείγμα νερού και ελαιολάδου που προέκυπτε μετά τη συμπίεση του ελαιο-πολτού • αξαγιά (η): η ποσότητα του ελαιολάδου που παρακρατούσε ο ιδιοκτήτης του ελαιοτριβείου από κάθε παραγωγό (100 δράμια ανά μόδι) • βόλια (τα): οι μυλόπετρες • γκαϊζντερμάς (ο): μεγάλο σιδερένιο πιάτο για να μαζεύουν την αμούρη • δαφνάδα (η): παραγωγή λαδιού από άγουρες ελιές • θερμαστής (ο): ο εργάτης που χειριζόταν τον ατμολέβητα • θέρμισμα (το): η περίχυση των τσουπιών στην πρέσα με καυτό νερό •...

Posted in Δουλειά και μηχανή

διαδικασία εργασιών ελαιοτριβείου

η συγκομιδή Μετά τη «Μεγάλη Καμάδα» του 1850, τη συνακόλουθη καταστροφή των καλλιεργειών και την επέκταση της μονοκαλλιέργειας με μαζική εισαγωγή και φύτευση ριζών, δύο ήταν (και παραμένουν) οι βασικές ποικιλίες της ελιάς που έδιναν λάδι στη Λέσβο: η κολοβή, γνωστή και ως μυτιληνιά, βαλάνα, βαλανολιά ή μηλολιά, και η αδραμυττινή, γνωστή και ως αϊβαλιώτικη ή φραγκολιά. Οι καρποί συλλέγονταν από τον Νοέμβριο και μετά. Γέμιζαν οι ελαιώνες του νησιού με κόσμο, τους ραβδιστάδες και τις μαζώχτρες. Τα δέντρα ραβδίζονταν, οι ελιές σκορπίζονταν στο έδαφος και οι γυναίκες τις μάζευαν με τις χούφτες μέσα σε καλάθια. Τα καλάθια φορτώνονταν στα ζώα κι έπαιρναν το δρόμο για το λιοτρίβι. η αποθήκευση Οι ελιές κάθε παραγωγού αποθηκεύονταν στις μπατές, μικρές αποθήκες στην είσοδο του ελαιοτριβείου, και περίμεναν τη σειρά τους για τον μύλο. Η αποθήκη κλειδωνόταν και το κλειδί κρατούσε ο φύλακας ή ο παραγωγός. η σύνθλιψη Οι ελιές μεταφέρονταν στoν κύριo χώρο παραγωγής, όπου βρίσκονταν οι μύλοι και τα πιεστήρια. Αφού τις ζύγιζαν, οι εργάτες τις άδειαζαν στη χοάνη του...

« Παλαιότερα Αποτελέσματα

Νεότερα Αποτελέσματα »