admin | Μουσείο Βρανά

Αρχική » Posts by admin

Χτύπαγ’ η μπουρού κάθε πρωί …

Το ελαιοτριβείο δεν δούλευε όλο τον χρόνο. Το άλεσμα της ελιάς γινόταν από Νοέμβριο μέχρι Απρίλιο, Μάιο το αργότερο τις μαξουλουχρουνιές, τις χρονιές με καλή σοδειά. Σε ορισμένα ελαιοτριβεία, προκειμένου να υπάρχει δουλειά όλο τον χρόνο, οι ιδιοκτήτες διέθεταν μέρος των εγκαταστάσεων σε άλλες χρήσεις, όπως παρασκευή σαπουνιού ή άλεση δημητριακών. Στο Ελαιοτριβείο Βρανά φαίνεται ότι παρασκευαζόταν μόνο μικρή ποσότητα σαπουνιού στο τέλος της εποχής της ελαιοπαραγωγής. Όσο ήσυχο ήταν το λιοτρίβι τους μήνες της αναγκαστικής αργίας, τόσο βουερό γινόταν τους μήνες της δουλειάς. Πριν ακόμα χαράξει η μέρα κι έως αργά το απόγευμα, μηχανές και άνθρωποι δούλευαν εντατικά και ένα πλήθος κόσμου πηγαινοερχόταν στο εργοστάσιο. Το προσωπικό αποτελούσαν ο θερμαστής για το καζάνι, ο μηχανικός στο μηχανοστάσιο, οι πετράδες στους ελαιόμυλους, από δύο μπασκιτζήδες –ένας μάστορας και ο βοηθός του, το τσιράκι– σε κάθε πιεστήριο, ένας εργάτης στις αντλίες και δύο στα λαβάλ, ο ζυγιστής (ή μετριτζής) για το ζύγισμα του λαδιού, οι χαμάληδες που μετέφεραν τις ελιές και το λάδι, ο φύλακας, που δούλευε όλο τον χρόνο...

Posted in Άνθρωποι & εργασία

Δούναι & λαβείν – Ένα πολύτιμο αρχείο

Το Ελαιοτριβείο Βρανά λειτούργησε από το 1887 έως τις αρχές της δεκαετίας του 1970. Μετά τη διακοπή της λειτουργίας του, τα κτήριά του εγκαταλείφθηκαν και σταδιακά ερειπώθηκαν. Μέσα στα χαλάσματα, στο πιο απίθανο σημείο, στις σκάφες της πολτοποίησης του σαπουνιού, κάτω από χώματα και πέτρες, θάφτηκε ένας σπάνιος θησαυρός: το αρχείο του εργοστασίου από το 1894 έως το 1959. 122 τεκμήρια, ταλαιπωρημένα από τον χρόνο, το χώμα και την υγρασία, ανασύρθηκαν το 2004 από μέλη της Εταιρείας Αρχιπέλαγος και στάλθηκαν για τις πρώτες βοήθειες στο Μορφωτικό Ίδρυμα της Εθνικής Τράπεζας. Εκεί, κατά τη συντήρηση, καταγραφή, ταξινόμηση και ψηφιακή φωτογράφησή τους, επιβεβαιώθηκε η σπουδαιότητά τους. Μέχρι τη θέσπιση του Κώδικα Φορολογικών Στοιχείων το 1952, η τήρηση λογιστικών βιβλίων από τις επιχειρήσεις γινόταν σύμφωνα με τις διατάξεις του Εμπορικού Κώδικα και της Πολιτικής Δικονομίας και τις συνήθειες που είχαν διαμορφωθεί. Στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται το μεγαλύτερο μέρος του αρχείου του Ελαιοτριβείου Βρανά, στα τεκμήρια του οποίου συγκαταλέγονται: καθολικά, όπου καταγράφονταν όλες οι κινήσεις της επιχείρησης, ημερολόγια διαφόρων πράξεων, βιβλία αντιγραφής επιστολών,...

Posted in Άνθρωποι & εργασία

Η οικογένεια Βρανά

Ο Βρανάς, γιος του Νικολάου Χατζημιχαλάκη, έζησε στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα. Αντί για το Χατζημιχαλάκης κράτησε για επώνυμο το πατρώνυμό του. Έτσι, έμεινε γνωστός ως Βρανάς Νικολάου. Η οικογένειά του είχε μεγάλη κτηματική περιουσία και ασχολιόταν με την καλλιέργεια της ελιάς. Εκείνος, γνήσιο παιδί του καιρού του, γρήγορα αντιλήφθηκε τις τάσεις και τις δυνατότητες που διαμορφώνονταν στην οικονομία και προχώρησε ένα βήμα πιο πέρα. Η ίδρυση ατμοκίνητου ελαιοτριβείου, του πρώτου στον Παπάδο, ενός από τα πρώτα στη Γέρα και σ’ ολόκληρη τη Λέσβο, στάθηκε καθοριστικής σημασίας για τον ίδιο, την οικογένειά του και το χωριό του. Στις 20 Νοεμβρίου του 1887, όπως χαραγμένη στην πέτρα έμεινε η επιγραφή να θυμίζει πάνω από την κεντρική είσοδο, πρωτολειτούργησε η «μηχανή του Βρανά», φέρνοντας τη δική της μικρή επανάσταση στη ζωή του τόπου. Σε μια εποχή όπου η εικόνα της μηχανής ήταν εντελώς ανοίκεια, μπορούμε να φανταστούμε την εντύπωση που θα έκαναν στους ντόπιους τα γυαλιστερά, ογκώδη μηχανήματα με τους ιμάντες και τα έμβολα, το μεγάλο συγκρότημα, το πελώριο φουγάρο,...

Posted in Τόπος & χρόνος

Ο Παπάδος Λεσβου

«Κωμόπολις εκ των αρίστων και πλουσιωτέρων της περιφερείας (…) παράγει έλαιον και διάφορα οπωρικά», αναφέρει για τον Παπάδο ο ιστορικός της Λέσβου Οικονόμος Σταύρος Τάξης το 1909. Ο Παπάδος είναι ένα από τα μεγαλύτερα χωριά της Γέρας και το πιο κοντινό στο λιμάνι του Περάματος. Στις γραπτές πηγές αναφέρεται από τον 17ο αιώνα. Σύμφωνα με την παράδοση, στη θέση του σημερινού ναού του Ταξιάρχη υπήρχε παλιότερα άλλος, μικρότερος ναός, καθολικό ενός μοναστηριού, από τους μοναχούς του οποίου πήρε το χωριό το όνομά του. Ο σημερινός μεγαλοπρεπής ναός χτίστηκε το 1836 από τον γνωστό μάστορα Στρατήγη Καρέκο. Στα 1850 αναφέρεται ότι ο Παπάδος είχε διακόσια περίπου σπίτια, ενώ το 1909 τετρακόσιες ογδόντα οικογένειες. Το 1882 αναφέρεται πληθυσμός 1.200 κατοίκων και το 1928 απογράφονται 1.300. Πυκνοί ελαιώνες τριγυρίζουν ακόμη σήμερα το χωριό, που προφανώς είχε παράδοση αιώνων στην ελαιοκαλλιέργεια και στην παραγωγή λαδιού. Εύλογα, λοιπόν, ο Παπάδος βρέθηκε να πρωτοστατεί στην εισαγωγή της ατμοκίνησης και στη βιομηχανοποίηση της παραγωγής. Στις αρχές του 20ού αιώνα, στο χωριό λειτουργούσαν τουλάχιστον πέντε ελαιοτριβεία....

Posted in Τόπος & χρόνος

Η Γέρα και το Πέραμα Λεσβου

Τι να πεις για τη Γέρα; Τα ’πε όλα ο Ποιητής: … εκεί που, πραγματικά, τα δεσμά του χρόνου λύνονται κι η ίδια η βαρύτητα της γης αισθάνεσαι ν’ αντισταθμίζεται σαν από ισχυρή ουράνια έλξη, έτσι που όλα τα πράγματα ν’ αποχτούν μιαν απίστευτη αλαφράδα και μια επιμηκυντική κατά τα ύψη παραμόρφωση, σαν άλλα νυχτερινά πλάσματα του Θεοτοκόπουλου, είναι, χωρίς αμφιβολία, στον κόλπο της Γέρας. Ο πλατύς μαλακός δρόμος από κοκκινόχωμα που σε πάει “ απ’ τσ’ γύρ’ ”, όπως λένε οι ντόπιοι, στα πέντε ονομαστά χωριά του αποτελεί ένα είδος προτελευταίο σκαλοπάτι στους απέραντους κλιμακωτούς ελαιώνες που ζώνουν απ’ όλες τις πλευρές και πλαισιώνουν το αναστραμμένο, το γιγάντιο, το ψιλοδουλεμένο στο ασήμι, το θριαμβευτικό κάτοπτρο της στρογγυλής αυτής θαλάσσης. Οδυσσέας Ελύτης, «Η άλλη Λέσβος», εισαγωγή στο Ο Ζωγράφος Θεόφιλος, 1973 Στο νοτιοανατολικό μέρος του νησιού, η θάλασσα τρυπώνει στη στεριά και φτιάχνουν μαζί έναν κόλπο κλειστό, ήρεμο, γλυκό, σαν λίμνη. Τριγύρω του οι ελαιώνες κατηφορίζουν απαλά ώς την άκρη του γιαλού. Από ψηλά άμα τον κοιτάξεις, ακόμη κι...

« Παλαιότερα Αποτελέσματα

Νεότερα Αποτελέσματα »