«Ματιές σ’ ένα μνημείο»

Το 2009, ενόψει των εγκαινίων του Ελαιοτριβείου – Μουσείου Βρανά, η πολιτιστική, αστική, μη κερδοσκοπική Εταιρεία Αρχιπέλαγος κάλεσε δεκατρείς εικαστικούς καλλιτέχνες να δημιουργήσουν έργα αντλώντας έμπνευση από το παλιό ελαιοτριβείο. Τα έργα τους συγκροτούν πλέον μια θεματική έκθεση τέχνης, με τίτλο «Ματιές σ’ ένα μνημείο», που παρουσιάζεται μόνιμα στο παλιό λεβητοστάσιο (χώρος 4).

Το αποτέλεσμα του μοναδικού αυτού «πειράματος» αναδεικνύει τις δυνατότητες για συνομιλία μεταξύ της σύγχρονης καλλιτεχνικής δημιουργίας και των μνημειακών-μουσειακών χώρων. Το γεγονός μάλιστα ότι, στη συγκεκριμένη περίπτωση, η αφετηρία της έμπνευσης βρίσκεται σε ένα τεχνολογικό, βιομηχανικό μνημείο του πρόσφατου παρελθόντος, προσδίδει ξεχωριστό ενδιαφέρον στο καλλιτεχνικό εγχείρημα.

Κάθε καλλιτέχνης, με το δικό του προσωπικό ύφος, προσέγγισε, ερμήνευσε και απέδωσε το κοινό θέμα, το παλιό ελαιοτριβείο. Ο Παναγιώτης Τέτσης, ο Αλέκος Φασιανός και ο Γιάννης Ψυχοπαίδης κοίταξαν πίσω απ’ το λιοτρίβι και είδαν την ελιά – το δέντρο και τον καρπό, τον ελαιώνα και το τραπέζι. Ο Σάββας Γεωργιάδης ξεχώρισε την πατριαρχική μορφή του Βρανά. Ο Γιάννης Μιγάδης, ο Νίκος Στεφάνου και ο Νίκος Στρατάκης είδαν το ελαιοτριβείο ως σώμα και σχήμα μέσα στον χώρο. Ο Γιάννης Αδαμάκος και ο Μιχάλης Μαδένης στάθηκαν στη δουλειά – τον μόχθο του εργάτη στη μηχανή, το θαύμα του λαδιού στα πιθάρια. Η Ηώ Αγγελή, ο Δημήτρης Ανδρεαδάκης και ο Σωτήρης Σόρογκας κοίταξαν τα κουφάρια των κτηρίων και των μηχανών, που ο Γιάννης Λασιθιωτάκης τα είδε να ζωντανεύουν, αποκατεστημένα και γερά.

Στη μια πλευρά του λεβητοστάσιου, τοποθετημένη στην αρχική της θέση, δεσπόζει η βαριά, μεταλλική, στρογγυλή πρόσοψη του ατμολέβητα, χαρακτηριστικό υλικό κατάλοιπο από την παλιά χρήση του χώρου. Και καθώς τα έργα των καλλιτεχνών παρατάσσονται ήσυχα στον υπόλοιπο χώρο, προβάλλει κι αυτή σαν ένα έργο τέχνης, να αξιώνει την αναγνώριση της εικαστικής διάστασης της μηχανής, μιας διάστασης διαχρονικά παρούσας στα εργαλεία του ανθρώπου.